Losmaakbaar detailleren

In een circulaire bouweconomie worden materialen en producten hoogwaardig hergebruikt en gerecycled. Bouwproducten en elementen kunnen in de toekomst alleen worden hergebruikt als deze losmaakbaar zijn verbonden. Op dit moment is er vooral veel theoretische kennis van losmaakbaarheid. Platform CB’23 (Circulair bouwen 2023) presenteert tijdens haar Jaarevent op 29 juni 2023 een leidraad om losmaakbaarheid in de praktijk verder vorm te geven.

Er zijn veel methodieken beschikbaar om losmaakbaarheid te beoordelen, zowel in de B&U- als de GWW-sector. Ook is losmaakbaar ontwerpen ‘op papier’ goed mogelijk. “Losmaakbaar ontwerpen in de praktijk staat echter nog in de kinderschoenen. Elementen en bouwproducten worden in de praktijk vaak niet losmaakbaar ontworpen en gemaakt”, zegt Peter Kuindersma van Ingenii Bouwinnovatie. Hij is samen met Emile Hoogterp, Ingenieursbureau Westenberg B.V., ‘Werkgroeptrekker’ van de Werkgroep ‘Losmaak detailleren’, die onder het Actieteam ‘Toekomstig hergebruik’ van het Platform CB’23 valt.

Met de Platform CB’23-leidraad willen we losmaakbaarheid in de praktijk verder vormgeven.

“Met de Platform CB’23-leidraad willen we losmaakbaarheid in de praktijk verder vormgeven”, zegt Peter, die initiator is van de leidraad. “Aan de hand van inzichten uit bestaande initiatieven rond losmaakbaarheid, projecten, praktijkervaringen en voorbeelddetails laten we zien dat echt losmaakbaar detailleren nu al mogelijk is. Daarmee willen we architecten, ontwerpers en ontwikkelaars inspireren om vaker losmaakbaar te detailleren. Tevens willen we ISSO en CROW uitdagen dit te standaardiseren en op te nemen in hun handboeken.”

Eerst doelen vaststellen

“Losmaakbaarheid is geen doel op zich, maar een middel voor hergebruik”, zegt Peter. “Losmaakbaarheid is echter niet alleen een middel om hergebruik eenvoudiger te maken, maar ook reparatie en/of, vervanging van onderdelen of aanpassing van een gebouw (zie Figuur 1, red.). Die opties worden vaak vergeten.” Volgens de werkgroeptrekker kunnen we met losmaakbaarheid op deze wijze bijdragen aan de drie doelen van circulair bouwen:

• behouden van materiaalvoorraden (uitputting voorkomen);
• behouden en verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving (het milieu);
• behouden van de bestaande waarde.

“Als een gebouw honderd jaar moet staan, ga je er waarschijnlijk geen losmaakbare vloeren in stoppen”, zegt Peter. “En worden de gevelkozijnen pas na vijftig jaar vervangen, dan gaan die waarschijnlijk niet nog een keer vijftig jaar mee in een nieuw bouwwerk. Los van de vraag of de kozijnen na vijftig jaar nog aan de dan geldende eisen voldoen. Je moet dus al in de ontwerpfase nadenken over hergebruikmogelijkheden. Niet alles hoeft dus per definitie losmaakbaar te zijn! We houden er bij installaties meestal wel rekening mee dat deze na vijftien of twintig jaar vervangen moet worden. Dat geldt ook voor bijvoorbeeld de binnenwanden en plafonds in een kantoorgebouw: dat zijn vaak losmaakbare systeemwanden en -plafonds. Maar bij onder meer vloeren, gevels, daken en kozijnen denken we daar meestal niet over na.”

Lees het gehele artikel Losmaakbaar detailleren geschreven door ing. Frank de Groot gepubliceerd in Bouwbelang juni 2023 met medewerking van Peter Kuindersma.

Tijdens het Jaarevent van Platform CB’23 op 29 juni 2023 wordt de definitieve leidraad gepresenteerd. De leidraad is daarna ook hier te downloaden.